Ísl 303
Ísl 303 Handrit og efni Bragarhættir Að lesa eddukvæði Hávamál Völuspá		Völuspár Vísur teknar saman og skýrðar Ávarp völvunnar 1. Ég bið allar helgar kindir/mannkindir/allt mannkyn hljóðs, meiri og minni mögu/sonu Heimdallar. Viltu, Valföður/Óðinn, að eg fyrtelja/ sbr. dönsku: fortælle/segja frá, segja fyrir vel/skilmerkilega forn spjöll fira/ fornar frásagnir um menn þau/<spjöll-frásagnir er ég fremst/lengst um man. firar = menn forn spjöll = fornar frásagnir, það sem spjallað var forðum um menn meiri og minni synir Heimdallar eru þá allir menn, háir sem lágir [[í jólasálminum Heims um ból segir að gjörvöll mannkind hafi legið meinvill í myrkrum]] Upprifjun hefst um upphaf tilverunnar, sköpun náttúrulögmála, hin fornu spjöll um fira rifjuð upp. 2. Eg man jötna ár/snemma um borna þá er mig forðum fædda/alið höfðu, níu man ég heima níu íviðjur/tröllskessur og eg man mjötvið/metvið mæran/ágætan fyrir mold neðan. mjötviður/metviður er úrvalsviður sbr. metfé, metskepna eða algjört met hinn mæri mjötviður er Askur Yggdrasils. mær merkir ágætur sbr so. mæra = hrósa og no. mærð = hrós. 3. 4. Ár/upphaf var alda/tímans það er ekki var. Var-a/var ekki sandur né sær/sjór né svalar/kaldar unnir/öldur, jörð fannst æva/hvergi, (aldrei) né upphiminn, Ginnungagap var en hvergi gras. Áður Burssynir *ypptu/lyftu *bjöðum/land, þeir er mæran/frægan Miðgarð skópu. Sól skein sunnan á salar/jarðar steina, þá var grund gróin grænum lauki. Burssynir/Borssynir eru Óðinn og bræður hans, Hænir og Lóður *bjöð er land, jörð, sbr. blómabeð *yppa = lyfta sbr. yppa öxlum 4. Sjá ofan. 5. Sól, sinni/fylgismaður mána, varp sunnan hinni hægri hendi [sinni] um himinjöður/jaðar. Sól það né vissi hvar hún sali átti, stjörnur það né vissu hvar þær staði áttu, máni það né vissi hvað megins/afls hann átti. friðarsinni = fylgismaður friðar þegar Sól verpur með hægri hendi um himinjaðarinn hefur hún það á tilfinningunni að hún sé að detta af himninum, það er nefninilega hvorki búið að koma skipulagi á göngu Sólar og Mána né setja þau í bústað eða ákveða mátt Mána 6. Þá gengu regin/goðin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það [sem rakið er í fyrri vísu] gættust/ráðguðust. Nótt og niðjum/afkomendum gáfu nöfn: hétu morgin og miðjan dag, undorn/nón og aftan. [Goðin ákváðu] að telja [tímann] í árum. Dagur var sonur Nætur, niðji hennar 7. Æsir, þeir er hörg/helgidóm og hof hátimbruðu, hittust á Iðavelli. Æsir lögðu afla/bjuggu til eldstæði, smíðuðu auð, tangir skópu og tól gerðu. leggja afl = búa til eldstæði í smiðju Hvíld að loknu góðu verki en þursastelpur birtast 8. [Æsir] tefldu í túni og voru teitir/kátir. Þeim var vettergis/ einskis vant úr gulli. Uns þrjár mjög ámáttkar/mjög máttugar þursameyjar komu úr jötunheimum. 9. Sleppa að vísu 17 10. Sleppa að vísu 17 11. Sleppa að vísu 17 12. Sleppa að vísu 17 13. Sleppa að vísu 17 14. Sleppa að vísu 17 15. Sleppa að vísu 17 16. Sleppa að vísu 17 Sköpun manna 17. Uns þrír öflugir og ástkir æsir úr því liði/ásaliðið komu að húsi. Funndu Ask og Emblu [rekin] á landi lítt megandi/máttlaus og örlöglaus. 18. Né/ekki áttu þau óð/rödd, né höfðu þau önd/lífsanda, lá/blóð, læti/hátterni né litu góða. Óðinn gaf önd,Hænir gaf óð, Lóður gaf lá og litu góða/blóð og fallegt litarhaft – roða í kinnar t.d.. Askurinn og nornirnar 19. Ég veit ask standa, heitir Yggdrasill, það er hár baðmur/tré, ausinn hvíta auri [af nornum]. Þaðan koma döggvar þær er í dala falla, [hann] stendur æ grænn yfir Urðrbrunni. 20. Þaðan koma þrjár margs vitandi meyjar úr þeim *sæ/brunni er stendur und þolli/tré. [Æsir] hétu/kölluðu eina Urði, aðra Verðandi, þriðju Skuld, [Örlaganornirnar] skáru[mönnum örlög] á skíði. Þær lögðu [ör]lög, þær kuru/kusu alda börnum/mönnunum líf, [þær ákváðu] örlög seggja/manna. *undir Aski Yggdrasils er Urðarbrunnur og vatnið í brunninum er kallað sær. Við Urðarbrunn var bústaður örlaganorna örlaganornirnar skáru örlög manna á skíði = örþunnan viðarspón. Að leggja mönnum lög, að kjósa mönnum líf og ákveða örlög manna merkir það sama. Kannski má lesa örlög manna úr æðum viðarins/skíðanna skíði er viðarspónn, sbr. skíðloga Fyrsta vígið, Gullveig drepin en lifir þó 21. Það man hún fólkvíg/fólkorustu fyrst í heimi er [æsir] studdu *Gullveigu geirum og brenndu hana í höll Hárs/Óðins. Þeir brenndu hana þrisvar, oft og ósjaldan – þó hún enn lifir. Gullveig er persónugervingur ágirndarinnar, ein af þursameyjunum þrem. Styðja geirum = reka í gegn með spjótum 22. [Æsir] hétu/kölluðu hana Heiði hvar er [hún] kom til húsa, [kölluðu hana ] völu velspáa - hún vitti/magnaði ganda/töfrastafi. Seið/galdur hún kunni, hún seið hugleikin/frá sér numin, æ var hún angan/eftirlæti illrar þjóðar/vonds fólks. Vandi á höndum, æsir á rökstólum 23. Þá gengu regin/goðin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það gættust/gáðu að hvort æsir skyldu gjalda afráð/ afhroð eða hvort goðin skyldu gildi/gjald = bætur eiga. bíða afhroð = verða fyrir stórtjóni (af völdum Gullveigar eða Heiðar) og fá bætur frá jötnum 24. Óðinn fleygði geiri/spjóti og skaut í fólk/her, það var enn fólkvíg/orusta fyrst í heimi. Brotinn var borðveggur/virkisgarður borgar ása, Vanir knáttu/gerðu sporna/trampa á [víg]völlu [galandi] vígspá/stríðsöskur. tér sortna = gerir sortna = sortnar; sagnirnar tér, kná og nam í samböndum eins og tér sortna, knáttu sporna, nam skjóta hafa sama hlutverk og do á ensku: did shoot = gerði skjóta = skaut; knáttu sporna = spornuðu Búið að gefa Freyju og sól og mána 25. Þá gengu regin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það gættust/gáðu að hverjir hefðu loft allt lævi blandið eða Óðs mey gefna/gefið ætt jötuns. Loft er lævi blandið = svik liggja í lofti Freyja var kona Óðs, hún er því Óðs mey ætt jötuns = borgarsmiðurinn var af jötna ættum 26. Þór einn þar var, þrunginn [eld]móði, hann sjaldan situr er hann *slíkt um fregn. *Eiðar, [lof]orð og særi/svardagar gengust á/voru svikin, öll meginleg/mikilvæg mál er á meðal/milli fóru [voru svikin]. *slíkt fregnir = að berja megi jötna, borgarsmiðinn, með hamrinum *sbr. sverja eið og meinsæri 27. [Völvan] Hún veit hljóð/heyrn Heimdallar fólgið undir heiðvönum/himinvöxnum, helgum baðmi/tré. Hún sér á/fljót ausast/steypast aurgum/aurugum fossi af veði Valföðurs/.Vituð þér enn – eða hvað? veð Valföðurs er kenning fyrir auga Óðins og það er geymt undir Mímisbrunni í Jötunheimum. Vituð þér enn – eða hvað? er stef í kvæðinu þegar fjallað er um það sem gerst hefur. 28. Hún sat ein úti er hinn aldni yggjungur/uggandi ása kom og í augu leit. Hvers fregnið/leita frétta mig? Hví freistið/reyna visku mín? Allt veit ég Óðinn hvar þú auga falt/faldir í hinum mæra/ágæta Mímisbrunni. Mímir drekkur mjöð morgun hvern af *veði Valföðurs. Vituð þér enn – eða hvað? vera uggandi = hafa ótta eða óhug; uggur = óhugur, Óðinn er uggandi um það sem í hönd fer *veð valföðurs er auga Óðins sem látið var að veði fyrir visku úr Mimisbrunni 29. Herföður/Óðinn valdi henni hringa og [háls]men [en í staðinn] fékk hann spjöll/samræður spakleg/gáfuleg og gandaspá/töfrastafsspá. Hún sá vítt og um vítt of veröld hverja. spjöll = spjalla saman 30. Hún sá valkyrjur vítt að komnar, görvar/tilbúnar að ríða til goðþjóðar. [Ein þeirra] Skuld hélt skildi en Skögul var önnur, Gunnur, Hildur, Göndul og Geirskögul. Nú eru taldar nönnur/dísir Herjans/Óðins, valkyrjur eru görvar/tilbúnar að ríða [á] grund/ til jarðar. nú em eg görr = nú er ég tilbúinn; görr = gerður<af gera Fall Baldurs og hans hefnt 31 Ég sá Baldri – blóðgum tívur/æsi, Óðins barni – örlög fólgin. Mjór og mjög fagur mistilteinn stóð vaxinn völlum hærri. Tívur er = týr sem er notað um æsi, einn þeirra hét reyndar Týr 32. Varð af þeim meiði/tré-mistilteinn er mær/mjór sýndist hættleg harmflaug/voðaskot. Höður nam/gerði skjóta. Baldurs bróðir var borinn/fæddur snemma. Sá Óðins *sonur nam einnættur/einnátta vega/drepa. *Sagan um fæðingu Vála. 33. Hann/Váli þó/þvoði æva/ekki, (aldrei) hendur né höfuð kembdi áður á bál bar andskota/óvin Baldurs. En Frigg grét í Fensölum vá/hættu Valhallar. Loki bundinn 34. Þá kná/gerði Váli snúa vígbönd/drápsfjötra, heldur voru harðger höft/bönd, fjötrar úr þörmum. tér sortna = gerir sortna = sortnar; sagnirnar tér, kná og nam í samböndum eins og tér sortna, kná kjósa, nam skjóta hafa sama hlutverk og do á ensku: did shoot = gerði skjóta = skaut Sagan um það er æsir bundu Loka og breyttu öðrum syni Loka í úlf sem reif hinn soninn á hol, þarmarnir urðu að járnfjötrum 35. Haft/mann í hafti sá hún liggja undir Hveralundi áþekkan líki/útliti lægjarns/svikuls Loka. Þar situr Sigyn þey-gi/þó eigi vel glýjuð/glöð of sínum ver/manni. Kona Loka heldur eiturskálinni en þarf að losa hana stundum,alkunn saga. Staðhættir í veröldinni, góðir og vondir staðir 36. Á fellur austan um eiturdali full af söxum og sverðum, Slíður heitir sú [á]. 37. En fyr norðan á Niðavöllum er salur úr gulli, Sindra ættar. En annar stóð á Ókólni, það er bjórsalur jötuns sem heitir Brimir. 38. Hún sá sal standa fjarri sólu á Náströndu, dyr [hans] horfa í norður. Féllu *eiturdropar inn um ljóra/glugga, sá salur er *undinn ormahryggjum. *eiturdropar = helkaldir dropar *vinda sal ormahryggjum = klæða veggi salar innan með hryggjum orma Laun illverkanna 39. Hún sá þar/í ánni Slíður vaða þunga strauma meinsvara/meinsæris menn og morðvarga og þann er glepur/tælir eyrarúnu/unnustu annars. Þar saug Niðhöggur framgengna nái/dauða menn ,lík, vargur/Níðhöggur sleit þar og vera/menn. meinsæri = sverja rangan eið glepja = tæla, ginna ,lokka til ásta Ragnarök nálgast, ógn og skelfing í veröldinni 40. Austur sat hin aldna/gamla í járnviði/járnskógi og fæddi þar kindur/börn Fenris[úlfs]. Af þeim öllum verður einna nokkur tunglstjúgari/togari í tröllshami/tröllslíki. Í ragnarökum gleypir úlfur sól og mána, kannski Mánagarmur, sjá Snorra-Eddu en þar er sagt að sá góði garmur togi eða tjúgi til sín tunglið þegar jörð ferst í ragnarökum. Tjúgari er sama og togari, sá sem togar til sín. 41. Hann (tunglstjúgarinn - Mánagarmur) fyllist fjörvi/lífi, blóði feigra mann og *rýður/litar rautt sjöt/aðsetur ragna/goða rauðum dreyra/blóði. Svört verða sólskin um sumur eftir, veður öll válynd/hættuleg. *rjóða rauð ruðum roðinn = lita rautt Váboðar 42. *Gýgjar/Skessu -hirðir, glaður *eggþér/eggþjónn, sat þar á haugi og sló hörpu. Gól að honum úr galgviði/gálga fagurrauður hani sá er Fjalar heitir. *Gýgur = tröllkona, skessa, sbr. eitthvað er unnið fyrir gýg. Eggþér virðist vera vinnumaður hjá gömlu skessunni, fóstru úlfanna *Eggþér er hermaður, hann þjónar egg á öxi eða sverði, eggvopnum. 43. [Haninn) Gullinkambi gól að ásum, sá vekur hölda/(heldri)menn að [heimili] Herjaföðurs/Óðins, en annar hani gelur/galar fyr jörð neðan, sótrauður hani að sölum Heljar. heimili Herjaföðurs er Valöll hanagal er váboði, varar við hættu, líkt og sírena gerir í dag Ragnarök hafin, ragnarakastefið í kvæðinu í fyrsta sinn 44. Geyr/geltir nú garmur/úlfur - Mánagarmur mjög fyrir Gnipahelli, festur/festi, fjötur - úlfsfjöturinn mun slitna en freki/úlfur renna. Fjöld veit hún/völvan fræða, fram sér [hún] lengra um römm/beisk ragnarök/endalok sigtíva/hergoða. garmur er kannski Mánagarmur 45. Bræður munu berja-st og að bönum/banamönnum verða-st/verða hver öðrum, munu systrungar/systrasynir spilla sifjum/frændsemi, ættarbönd. Hart er í heimi, hórdómur [er] mikll,. [Það er ] *skeggöld og skálmöld, skildir eru klofnir.[Verða mun] vindöld og vargöld/öld hrædýra áður en veröld steypist, mun engi maður öðrum þyrma/hlífa. *Skegg er á axarblaði og skálm er höggsverð, þetta eru ófriðartímar. 46. Míms-synir/jötnar leika [sér] en mjötuður kyndist/ örlagadómur er tilkynntur úr hinu galla/gjallandi gjallarhorni. Heimdallur blæs hátt, horn er á lofti, mælir Óðinn við Míms höfuð/Óðinn leitar visku hjá Mími. Mjötuður er örlagadómur, þá er vegið og metið. 47. Askur Yggdrasils skelfur standandi, hið aldna/gamla tré ymur/emjar en jötunn losnar/Loki. Hræðast allir á helvegum/allir deyjandi áður Surtarsefi/eldur gleypir þann/askinn. Sefi = frændi eða ættingi eldjötuns = Surtar 48. Hvað er [á seyði] með ásum, hvað er með álfum? Allur jötunheimur gnýr, æsir eru á þingi, *veggbergsvísir dvergar stynja fyr steindurum. gnýr er í lofti *veggberg er klettur og dvergar búa þar, þeir eru vísir í klettum en stynja fyrir steindyrum ef þeir komast ekki inn vegna jarðskjálfta og óreiðu sem fylgir ragnarökum. Ragnarakastefið boðar enn meiri ógn 49. *Geyr/geltir nú garmur/úlfur - Mánagarmur mjög fyrir Gnipahelli, festur/festi, fjötur - úlfsfjöturinn mun slitna en freki/úlfur renna. Fjöld veit hún/völvan fræða, fram sér [hún] lengra um römm/beisk ragnarök/endalok *sigtíva/hergoða. *sig- er = sigur og vísar í hernað, æsir voru kallaðir sigtívar og líka valtívar *geyja gó góum gáið eða geyja geyjaði geyjað = gelta Hættu þessi geyi er sagt við hunda sem gelta í ótíma 50. Hrymur ekur austan hefist lind[itrésskjöld] fyrir [sér], Jörmungandur/Miðgarðsormur snýst í jötunmóði. Ormur knýr/ýfir unnir/öldur en ari/örn hlakkar/hlakkar í [erninum], Niðfölur slítur nái/lík, Naglfar losnar. sagan um Naglfar er í Snorra-Eddu 51. Kjóll/skip - Naglfar fer austan, koma munu Múspellslýðir um lög/haf en Loki stýrir[Naglfari]. Allir fíflmegir fara með freka/úlfinum, bróðir Býleists er í för með þeim. Naglfar er skip gert úr nöglum dauðra manna. mögur er sonur og fíflmegir eru stórvaxnir synir, líklega jötnar Loki er bróðir Býleists 52. Surtur fer sunnan með sviga/viðar lævi/svik, sól skín af sverði Valtíva/hergoða. Grjótbjörg gnata/rekast saman en gífur/tröllskessur rata/hrasa, halir/menn troða/ganga helveg en himinn klofnar. svígi er = viður og svigalævi er þá viðarsvik en það er eldurinn sem svíkst að viðnum og brennir hann, svigi er mjúkur viður sem hægt er að sveigja, t.d embla en askur er harður viður. gifuryrði = stóryrði Endalok goðanna í ragnarökum, úlfurinn drepur Óðin 53. Annar harmur Hlínar/Friggjar kemur fram þá er Óðinn fer við úlf vega en bani Belja/Freyr fer bjartur að Surti, þá mun angan/eftirlæti Friggjar falla. Freyr er bani Belja, drap hann með hjartarhorni, að öðru leyti óþekkt frásögn nema það að Freyr var sverðlaus af kunnum ástæðum, hafði gefið sverðið eins og sagt er frá í Gylfaginningu Óðinn er angan/eftirlæti Friggjar, fyrri harmur Friggjar var dauði sonar hennar Baldurs en annar harmur hennar er dauði eiginmannsins, Óðins 54. Geyr/geltir nú garmur/úlfur - Mánagarmur mjög fyrir Gnipahelli, festur/festi, fjötur - úlfsfjöturinn mun slitna en freki/úlfur renna. Fjöld veit hún/völvan fræða, fram sér [hún] lengra um römm/beisk ragnarök/endalok *sigtíva/hergoða. *sig- er = sigur og vísar í hernað, æsir voru kallaðir sigtívar og líka valtívar Úlfurinn drepinn 55. Þá kemur Víðar, hinn mikli mögur/sonur Sigföður/Óðins, [til] að vega að valdýri/hrædýri-úlfinum. [Með] mundum/höndum [sínum] lætur hann hjör/sverð standa til hjarta *megi/syni Hveðrungs, þá er hefnt föður. Víðar er sonur Óðins og hefur þykkan skó á fæti úr afskurði fyrir hæl, tá og il þegar skósóli er gerður. Svo þykkur er skósólinn að úlfstennur ná ekki í gegn þótt stigið sé á ægibeittar úlfstennur. *Hveðrungur er Loki og sonur hans er Fenrisúlfur. hér er mögur, um mög, frá megi, til magar<þannig beygist mögur/sonur 56. Lindi jarðar/Miðgarðsormur gín yfir loft, gapa kjaftar ýgs/mannýgs orms í hæðum. Son Óðins mun mæta eitri vargs/úlfs að/við dauða niðja/afkomenda Víðars. Lindi jarðar er Miðgarðsormur en lindi er belti, ormurinn er jaðarbelti, náði utan um jörðina eins og belti spennir um bumbu! Miðgarðsormur drepur Þór 57. Þá kemur hinn mæri/frægi mögur/sonur Hlóðynjar/Jarðar og gengur sá Óðins sonur að vega við orm. Hann (ormurinn) vegur af [eld]móði *Miðgarðsvéur/Þór, – allir halir/menn munu heimstöð ryðja/yfirgefa. Fjörgynjar bur/sonur gengur neppur/lífvana níu fet frá naðri/orminum [og er alveg] níðs ókvíðinn. Hlóðyn er Jörð, móðir Þórs, faðir hans var Óðinn *Miðgarðsvéur = Miðgarðsvörður = Þór Fjörgyn er annað nafn á Jörð, móður Þórs Askurinn brennur 58. Sól tér/gerir sortna, sígur fold/jörð í mar/sjó, hverfa af himni heiðar stjörnur. Eimi/hiti geisar við **aldurnara/askinn, hár hiti leikur við himin sjálfan. ** aldur + nari er sá sem nærir aldurinn/lífið og er átt við askinn en þar þreifst allt líf veraldar, þegar askurinn brennur er lífið búið tér sortna = gerir sortna = sortnar; sagnirnar tér, kná og nam í samböndum eins og tér sortna, kná kjósa, nam skjóta hafa sama hlutverk og do á ensku: did shoot = gerði skjóta = skaut Ragnarakastef kvæðisins heyrist í síðasta sinn, veröldin hefur tortímst 59. *Geyr/geltir nú garmur/úlfur - Mánagarmur mjög fyrir Gnipahelli, festur/festi, fjötur - úlfsfjöturinn mun slitna en freki/úlfur renna. Fjöld veit hún/völvan fræða, fram sér [hún] lengra um römm/beisk ragnarök/endalok *sigtíva/hergoða. *geyja gó góum gáið eða geyja geyjaði geyjað = gelta Hættu þessi geyi er sagt við hunda sem gelta í ótíma. *sig- er = sigur og vísar í hernað, æsir voru kallaðir sigtívar og líka valtívar en orðið tívur (et.) eða tívar (ft.) er sama og týr = goð. Nýr heimur 60. Hún sér upp koma öðru sinni jörð úr ægi, iðjagræna. Fossar falla [fram af fjöllum], örn, sá er veiðir fiska á fjalli, flýgur yfir. 61. Æsir finnast á Iðavelli og dæma um/ræða um máttkan/máttugan Moldþinur/Miðgarðsorm og minnast þar á megindóma/stórtíðindi og fornar rúnir/leyndardóma Fimbultýs/Óðins. * Orðin- fimbul og fífl- og ginn- eru herðandi forskeyti, fimbultýr er hið mikla goð og er Óðinn en í nútímamáli er talað um fimbulvetur og fífldirfsku og í Völuspá eru jötnar kallaðir fíflmegir, hinir miklu synir. Ekki má gleyma Ginnungagapi og ginnheilögum goðum. 62. Þar munu aftur undursamlegar töflur/gulltöflur finnast í grasi þær er [æsir] höfðu áttar í árdaga. gulltöflur eru notaðir við tafl, í upphafi tefldu æsir teitir í túni en kannski týndu þeir gulltöflunum þegar þursastelpurnar komu og æsir urðu hringavitlausir vegna fegurðar Gullveigar/Heiðar, þessar þursastelpur hafa verið flottar, ekki halda að jötnameyjar séu tröllvaxnar skessur með bólu á nefi og skegg, öðru nær. Freyr var tilbúinn að fórna öllu fyrir eina: Gerði Gymisdóttur. 63. Ósánir akrar munu vaxa, alls böls mun batna, Baldur mun koma. Þeir Höður og Baldur munu búa Hrofts/Óðins sigtóftir/sigurtóftir, vé/helgistað valtíva/hergoða. Sigtóftir Hrofts eru væntanlega tóftir eða rústir Valhallar, sig- er = sigur og vísar í hernað en Hroftur er nafn á Óðni. Í dag er talað um tóftarbrot = rústir gamalla húsa, sú er merking orðsins tóft, vonandi hefur Valhöll samt ekki verið rjúkandi rúst þegar Höður og Baldur fluttu inn eftir hrun ragnaraka. æsir voru kallaðir sigtívar og líka valtívar, takið eftir orðunum böls alls mun batna, er til fallegra fyrirheit? og Baldur kemur aftur, betra verður það ekki!! 64. Þá kná Hænir kjósa *hlautvið/spáspónn blóði vættur og burir/synir tveggja bræðra [Baldurs og Haðar] munu byggja víðan vindheim/víða vindaveröld. *hlaut = blóð Munið að örlaganornirnar skáru á skíði örlög manna og það að kjósa hlautvið merkir að lesa framtíð úr blóði vættum spóninum og ráða framtíðina af æðum viðarins. kná kjósa = gerir kjósa = kýs; sagnirnar tér, kná og nam í samböndum eins og tér sortna, kná kjósa, nam skjóta hafa sama hlutverk og do á ensku: did shoot = gerði skjóta = skaut vindheimur er kannski gufuhvolfið, vísur 60 - 64 birta stórkostlegar sýnir nýrrar tilveru eftir hrun Sælan hefst á ný 65. Hún sér sal standa sólu fegra, gulli þaktan á Gimlé. Þar skulu dyggvar dróttir/menn byggja og njóta yndis um aldurdaga. já, allir góðir menn bjargast og lifa af ragnarök á Gimlé eða Gimli, þar er best að vera en verst er að vera á Náströndu þar sem dyr horfa/snúa í norður og eitur drýpur inn um ljóra, í Völuspá fara menn sem sé á ýmsa staði, góða eða vonda eftir framferði sínu í lífinu, verst var að vaða ána Slíður, þar hefur ekki frést af kennurum enn svo ég viti 66. Þá kemur öflugur [að] ofan hinn ríki að regindómi, sá er öllu ræður. Sælan er skamvinn, völvan hverfur 67. Þar kemur hinn dimmi dreki, naður/naðra fránn/fráneygur, fljúgandi neðan frá Niðafjöllum Niðhöggur ber sér í fjöðrum nái/lík, dauða menn – flýgur völl yfir. Nú mun hún [völvan] sökkvast/sökkva niður. fráneygur er = hvasseygur en verið getur að naðurinn sé bara fránn = gljáandi Ávarp völvunnar 1. Ég bið allar helgar kindir/mannkindir hljóðs, meiri og minni mögu/sonu Heimdallar. Viltu, Valföður, að eg fyrtelja/ d. fortælle vel/skilmerkilega forn spjöll fira þau er ég fremst um man. firar = menn forn spjöll = fornar frásagnir, það sem spjallað var forðum um menn Upprifjun hefst um upphaf tilverunnar, sköpun náttúrulögmála 2. Eg man jötna ár um borna þa er mig forðum fædda/alið höfðu, níu man ég heima níu íviðjur/tröllskessur og eg man mjötvið/metvið mæran/ágætan fyrir mold neðan. mjötviður/metviður er úrvalsviður sbr. metfé, metskepna eða algjört met mær merkir ágætur sbr so. mæra = hrósa og no. mærð = hrós. 3. 4. Ár var alda. Þar er Ýmir byggði var-a sandur né sær né svalar unnir, jörð fannst æva né upphimunn, Ginnungagap var en hvergi gras áður Burssynir ypptu bjöðum, þeir er mæran Miðgarð skópu. Sól skein sunnan á salar steina þá var grund gróin grænum lauki. 4. Sjá ofan. 5. Sól, sinni mána, varp hinni hægri hendi [sinni] um himinjódýr. Sól það né vissi hvar hún sali átti, stjörnur það né vissu hvar þær staði áttu, máni það né vissi hvað megins hann átti. 6. Þá gengu regin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það [sem rakið er í fyrri vísu] gættust. Nótt og niðjum gáfu nöfn: hétu morgin og miðjan dag, undorn og aftan. [Goðin ákváðu] að telja [tímann] í árum. 7. Æsir, þeir er hörg og hof hátimbruðu, hittust á Iðavelli. Æsir lögðu afla, smíðuðu auð, tangir skópu og tól gerðu. Hvíld að loknu góðu verki en þursastelpur birtast 8. Tefldu í túni og voru teitir. Þeim var vettergis vant úr gulli. Uns þrjár mjög ámáttkar þursameyjar komu úr jötunheimum. 9. Sleppa að vísu 17 10. Sleppa að vísu 17 11. Sleppa að vísu 17 12. Sleppa að vísu 17 13. Sleppa að vísu 17 14. Sleppa að vísu 17 15. Sleppa að vísu 17 16. Sleppa að vísu 17 Sköpun manna 17. Uns þrír öflugir og ástkir æsir úr því liði komu að húsi. Funndu Ask og Emblu [rekin] á landi lítt megandi og örlöglaus. 18. Né/ekki áttu þau óð, né höfðu þau önd, lá né litu góða. Óðinn gaf önd,Hænir gaf óð, Lóður gaf lá og litu góða. Askurinn og nornirnar 19. Ég veit ask standa, heitir Yggdrasill, það er hár baðmur og heilagur, ausinn hvíta auri [af nornum]. Þaðan koma döggvar þær er í dala falla, hann stendur æ grænn yfir Urðrbrunni. 20. Þaðan koma þrjár margs vitandi meyjar úr þeim sæ er stendur und þolli. [Æsir] hétu eina Urð, aðra Verðandi, þriðju Skuld, [Örlaganornirnar] skáru[mönnum örlög] á skíði. Þær lögðu [ör]lög, þær kuru alda börnum líf, [þær ákváðu] örlög seggja. Fyrsta vígi, Gullveig drepin en lifir þó 21. Það man hún fólkvíg fyrst í heimi er [æsir] studdu Gullveigu geirum og brenndu hana í höll Hárs. Þeir brenndu hana þrisvar, oft og ósjaldan –þó hún enn lifir. 22. [Æsir] hétu hana Heiði hver er [hún] kom til húsa, hún vitti ganda. Seið hún kunni, hún seið leikinn, æ var hún angan illrar þjóðar. Vandi á höndum, æsir á rökstólum 23. Þá gengu regin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það gættust hvort æsir skyldu gjalda afráð eða hvort goðin skyldu gildi eiga. 24. Óðinn fleygði geiri og skaut í fólk, það var enn fólkvíg fyrst í heimi. Brotinn var borðveggur borgar ása, Vanir knáttu sporna völlu vígspá. Búið að gefa Freyju og sól og mána 25. Þá gengu regin öll á rökstóla, ginnheilög goð, og um það gættust hverjir hefðu loft allt lævi blandið eða Óðs mey gefna/gefið ætt jötuns. 26. Þór einn þar var, þrunginn móði, hann sjaldan situr er hann slíkt um fregn. Eiðar, orð og særi gengust á, öll meginleg mál er á meðal fóru. 27. [Völvan] Hún veit hljóð Heimdallar fólgið undir heiðvönum, helgum baðmi. Hún sér á ausast aurgum fossi af veði Valföðurs,Vituð þér enn – eða hvað? 28. Hún sat ein úti er hinn aldni yggjungur ása kom og í augu leit. Hvers fregnið mig? Hví freistið mín? Allt veit ég Óðinn hvar þú auga falt í hinum mæra Mímisbrunni. Mímir drekkur mjöð morgun hvern af veði Valföðurs. Vituð þér enn – eða hvað? 29. Herföður valdi henni hringa og men [en í staðinn] fékk hann spjöll spakleg og gandaspá. Hún sá vítt og um vítt of veröld hverja. 30. Hún sá valkyrjur vítt að komnar, görvar að ríða til goðþjóðar. [Ein þeirra] Skuld hélt skildi en Skögul var önnur, Gunnur, Göndul og Geirskögul. Nú eru taldar nönnur Herjans, valkyrjur eru görvar að ríða grund. Fall Baldurs og hans hefnt 31 Ég sá Baldri – blóðgum tívur, Óðins barni – örlög fólgin. Mjór og mjög fagur mistilteinn stóð vaxinn völlum hærri. 32. Varð af þeim meiði er mær sýndist hættleg harmflaug. Höður nam skjóta. Sá Óðins sonur var borinn snemma. Baldurs bróðir nam einnættur vega. 33. Hann þó æva hendur né höfuð kembdi áður á bál bar andskota Baldurs. En Frigg grét í Fensölum vá Valhallar. Loki bundinn 34. Þá kná Váli snúa vígbönd, heldur voru harðger höft úr þörmum. 35. Haft sá hún liggja undir Hveralundi áþekkan líki lægjarns Loka. Þar situr Sigyn þeygi vel glýjuð of sínum ver. Staðhættir í veröldinni, góðir og vondir staðir 36. Á fellur austan um eiturdali full af söxum og sverðum, Slíður heitir sú. 37. En fyr norðan á Niðavöllum er salur úr gulli, Sindra ættar. En annar stóð á Ókólni, það er bjórsalur jötuns sem heitir Brimir. 38. Hún sá sal standa fjarri sólu á Náströndu, dyr hans horfa í norður. Féllu eiturdropar inn um ljóra, sá salur er undinn ormahryggjum. Laun illverkanna 39. Hún sá þar vaða þunga strauma meinsvara menn og morðvarga og þann er glepur eyrarúnu annars. Þar saug Niðhöggur framgengna nái, vargur sleit þar og vera. Ragnarök nálgast, ógn og skelfing í veröldinni 40. Austur sat hin aldna í járnviði og fæddi þar kindur Fenris. Af þeim öllum verður einna nokkur tunglstjúgari í tröllshami. 41. Hann (tunglstjúgarinn) fyllist fjörvi feigra mann og rýður sjöt ragna rauðum dreyra. Svört verða sólskin um sumur eftir, veður öll válynd. Váboðar 42. Gýgjar hirðir, glaður eggþér, sat þar á haugi og sló hörpu. Gól að honum úr galgviði fagurrauður hani sá er Fjalar heitir. 43. Gullinkambi gól að ásum, sá vekur hölda að Herjaföðurs, en annar hani gelur fyr jörð neðan, sótrauður hani að sölum Heljar. Ragnarök hafin, ragnarakastefið í kvæðinu í fyrsta sinn 44. Geyr nú garmur mjög fyrir Gnipahelli, festur mun slitna en freki renna. Fjöld veit hún fræða fram sér [hún] lengra um römm ragnarök sigtíva. 45. Bræður munu berjast og að bönum verðast, munu systrungar spilla sifjum. Hart er í heimi, hórdómur [er] mikll,. [Það er ] skeggöld og skálmöld, skildir eru klofnir.[Verða mun] vindöld og vargöld áður en veröld steypist, mun engi maður öðrum þyrma. 46. Mímssynir leika [sér] en mjötuður kyndist (örlagadómur tilkynntur) úr hinu galla gjallarhorni. Heimdallur blæs hátt, horn er á lofti, mælir Óðinn við Míms höfuð. 47. Askur Yggdralsis skelfur standandi, hið aldna tré ymur en jötunn losnar. 48. Hvað er [á seyði] með ásum, hvað er með álfum? Allur jötunheimur gnýr, æsir eru á þingi, veggbergsvísir dvergar stynja fyr steindurum. Ragnarakastefið boðar enn meiri ógn 49. Geyr nú garmur mjög fyrir Gnipahelli, festur mun slitna en freki renna. Fjöld veit hún fræða fram sér [hún] lengra um römm ragnarök sigtíva. 50. Hrymur ekur austan hefist lind[itrésskjöld] fyrir sér, Jörmungandur snýst í jötunmóði. Ormur knýr unnir en ari hlakkar [illyrmislega], Niðfölur slítur nái, Naglfar losnar. 51. Kjóll fer austan, koma munu Múspellslýðir um lög en Loki stýrir. Allir fíflmegir fara með freka, bróðir Býleists er í för með þeim. 52. Surtur fer sunnan með sviga lævi, sól skín af sverði Valtíva. Grjótbjörg gnata en gífur rata, halir troða helveg en himinn klofnar. Endalok goðanna í ragnarökum, úlfurinn drepur Óðin 53. Annar harmur Hlínar kemur fram þá er Óðinn fer við úlf vega en bani Belja fer bjartur að Surti, þá mun angan Friggjar falla. 54. Geyr nú garmur mjög fyrir Gnipahelli, festur mun slitna en freki renna. Fjöld veit hún fræða fram sér [hún] lengra um römm ragnarök sigtíva. Úlfurinn drepinn 55. Þá kemur Víðar, hinn mikli mögur Sigföður, að vega að valdýri. [Með] mundum [sínum] lætur hann hjör standa til hjarta megi Hveðrungs, þá er hefnt föður. 56. Lindi jarðar gín yfir loft, gapa kjaftar ýgs orms í hæðum. Son Óðins mun mæta eitri vargs að dauða niðja Víðars. Miðgarðsormur drepur Þór 57. Þá kemur hinn mæri mögur Hlóðynjar og gengur sá Óðins sonur að vega við orm. Hann (ormurinn) vegur af móði Miðgarðsvéur, – allir halir munu heimstöð ryðja. Fjörgynjar bur gengur neppur níu fet frá naðri [og er alveg] níðs ókvíðinn. Askurinn brennur 58. Sól tér sortna, sígur fold í mar, hverfa af himni heiðar stjörnur. Eimi geisar við aldurnara, hár hiti leikur við himin sjálfan. Ragnarakastef kvæðisins heyrist í síðasta sinn, veröldin hefur tortímst 59. Geyr nú garmur mjög fyrir Gnipahelli, festur mun slitna en freki renna. Fjöld veit hún fræða fram sér [hún] lengra um römm ragnarök sigtíva. Nýr heimur 60. Hún sér upp koma öðru sinni jörð úr ægi, iðjagræna. Fossar falla [fram af fjöllum], örn, sá er veiðir fiska á fjalli, flýgur yfir. 61. Æsir finnast á Iðavelli og dæma um máttkan Moldþinur og minnast þar á megindóma og fornar rúnir Fimbultýs. 62. Þar munu aftur undursamlegar töflur finnast í grasi þær er [æsir] höfðu áttar í árdaga. 63. Ósánir akrar munu vaxa, alls böls mun batna, Baldur mun koma. Þeir Höður og Baldur munu búa Hrofts sigtóftir, vé valtíva. 64. Þá kná Hænir kjósa hlautvið og burir tveggja bræðra [Baldurs og Haðar] munu byggja víðan vindheim. Sælan hefst á ný 65. Hún sér sal standa sólu fegra, gulli þaktan á Gimlé. Þar skulu dyggvar dróttir byggja og njóta yndis um aldurdaga. 66. Þá kemur öflugur [að] ofan hinn ríki að regindómi, sá er öllu ræður. Sælan er skamvinn, völvan hverfur 67. Þar kemur hinn dimmi dreki, naður fránn, fljúgandi neðan frá Niðafjöllum Niðhöggur ber sér í fjöðrum nái – flýgur völl yfir. Nú mun hún [völvan] sökkvast. © Eiríkur Páll Eiríksson