Kross er eldgamalt tįkn og til ķ
mörgum myndum og afmarkaši ekki hvaš sķst andstęšur ķ rśmi: uppi / nišri, hęgri
/ vinstri. Tölur krossins eru 4 (endapunktarnir) og 5 (endapunktarnir og skuršpunktur
lķnanna). Paradķs tįknušu menn meš krossi žvķ aš žašan renna fjórar įr.
Jafnframt er krossinn tįkn fyrir fjórar höfušįttir. Hann var tįkn fyrir heiminn
mešal indķįna.
Hjólkrossinn er ęvagamall og
hann er ķ senn tįkn fyrir sól og jörš, hvernig gangur sólar skiptir įrinu ķ
fjórar įrstķšir.
Sólkross |
latneskur kross |
grķskur kross
|
Péturskross |
Krossfesting manna er upphaflega
fórn til trjįgušs, en krossfesting Krists var formleg aftaka og įtti ekkert skylt viš
fórnarathöfn. Ķ frumkristni var krossinn ekki notašur sem tįkn, en į žrišju öld
byjušu menn aš nota krossformiš sem tįkn og žó dulbśiš. Menn mįlušu myndir af
mönnum meš hendur teygšar til hliša, akkeri meš žverslį, skip meš mastri og rį og
reiša žvert į žaš. Frį og meš 4. öld varš krossinn opinbert tįkn kristni, tįkn
um eilķft lķf. Kross er einni notašur sem tįkn um žjįningu og er žį vķsaš ķ
pķslardauša Krists. Ķ merki Rauša krossins er krossinn
bošberi lķknar.
Péturskrossinn heitir
eftir Pétri postula, en sagan segir hann hafi veriš krossfestur meš höfušiš nišur
og žvķ hafi krossinn žessa lögun. Tékrossinn getur veriš hamarstįkn.
Kažólskir mišaldamenn höfšu
mikinn įtrśnaš į krossi Krists og ritušu sögu hans. Til er į ķslensku, lķklega
frį 13. öld, Kross saga og Krossrķmur litlu yngri. |
Tékross |
|