Fjölbrautaskólinn viğ Ármúla

LOL203

 

                                    Svör viğ verkefni úr 18. kafla: öndun

 

  1. Cavum nasi (nefhol) , pharynx (kok), larynx (barkakıli), trachea (barki), bronchus principalis (ağalberkja), bronchus lobaris (blağaberkja), bronchus segmentalis (geiraberkja), bronchioli (berklingar), bronchioli respiratorii (öndunarberklingar),  ductus alveolaris (blöğrusytrur), alveoli (lungnablöğrur)

 

  1. Barkakıli (larynx) hefur şvíşætt hlutverk.  Í şví er brjóskhlutinn epiglottis (barkaspeldi), sem lokar leiğinni niğur í barka viğ kyngingu, şannig ağ maturinn fer niuğur vélindağ.  Í barkakıli er einnig ağsetur raddbanda.

 

  1. Loftskipti í lungnablöğrum eiga sér stağ meğ einföldu flæği lofttegundanna úr meiri styrk í minni.  Súrefni flæğir úr lungnablöğrum í blóğ og koltvísıringur flæğir úr blóği í lungnablöğrur.

 

  1. Lungnblöğrur eru úr einfaldri flöguşekju og grunnhimnu.  Ağ innan eru şær rakar.  Utanum lungnablöğrur er şétt háræğanet.  Şekja lungnablağra og háræğa er svo til samvaxin og myndast viğ şağ s.k. loftskiptahimna şar sem súrefni og koltvísıringur flæğa í gegn.

 

  1. 98%  súrefnis í blóği flyst bundiğ blóğrauğa.  2% er uppleyst í blóğvökva

 

  1. 7% koltvísırings er uppleyst í plasma, 23% bundiğ blóğrauğa (samt ekki sömu  bindisetin og súrefniğ tengist viğ) og 70% sem uppleystar bikarbonat jónir (HCO3-) í plasma

 

 

 

 

 

7.

 

 

 

  1. Şættir sem örva öndun eru aukinn koltvísıringur eğa minnkağ súrefni í blóği, hreyfing líkama, hækkağur líkamshiti, viğvarandi verkir, lækkağur blóğşrıstingur, şensla á endaşarmi.

 

  1. Viğ ytri öndun verğa loftskipti milli lungnablağra og blóğs, viğ innri öndun verğa loftskipti milli blóğs og vefja.

 

9. Viğ innöndun verğur samdráttur í şind og ytri millirifjavöğvum sem veldur stækkun á rımi  brjósthols.   Lungun fylgja brjóstveggnum eftir og rúmmál şeirra stækkar.  Viğ şağ fellur şrıstingur í lungnablöğrum og verğur lægri en şrıstingur andrúmslofts.  Loft streymir şá niğur í lungu úr meiri şrıstingi í minni.  Viğ útöndun slaka ytri millirifjavöğvar og şind á (útöndun er oftast passíf).  Viğ şetta minnkar rúmmál brjósthols.  Şağ veldur  auknum şrıstingi í lungnablöğrum og loft flæğir út undan şrıstingsfallanda.

 

10.   Şegar haldiğ er niğri í sér andanum hækkar styrkur koltvísırings í blóği.  Şegar hann er kominn upp fyrir ákveğin mörk, şá verğur svo mikil erting á stjórnstöğvar öndunar í mænukylfu ağ innöndunarviğbrögğ verğa viljanum yfirsterkari og şú dregur ağ şér andann.