Fjölbrautaskólinn við Ármúla

Líffæra- og lífeðlisfræði 103

Eftir að hafa lesið 19. kafla átt þú að: Skáletruð blaðsíðutöl visa til 8. útgáfu

• Þekkja sexþætta starfsemi meltingarkerfisins (bls. 487 / 512)
• Þekkja aðallíffæri og aukalíffæri meltingarVita hvað felst í hugtakinum melting og þekkja muninn á mölun og efnameltingu (mechanical og chemical digestion)

• Geta lýst lagskiptingu í vegg meltingarvegar, hvað er einkennandi fyrir hvert lag (bls. 487-490/ 512-14)

(gastrointestinal tract = meltingarvegur).

• Geta lýst byggingu og hlutverki tungu (bls.491 / 515-16)
• Þekkja heiti og staðsetningu stóru munnvatnskirtlanna og vita hvaða hlutverki munnvatn gegnir í meltingu (bls. 491 / 516)
• Þekkja nöfn og fjölda tanna (íslensk heiti duga). Hvað heita tannhlutarnir? (bls. 492 / 516-18 )
• Þekkja byggingu og hlutverk koks og vélinda (bls. 492-495 / 518-20). Hvað er peristalsis?
• Geta gert grein fyrir byggingu magans (ytri og innri gerð) og vita hvert hlutverk hans er í meltingu (bls. 495-498 / 520-22) Hvernig myndar maginn saltsýru?
• Þekkja byggingu og staðsetningu briskirtils og vita hvaða hlutverki briskirtill gegnir í meltingu. Hvaða efni eru í brissafa? (bls. 498-499 / 523)
• Þekkja byggingu og staðsetningu lifrar og gallblöðru. Hvaða hlutverki gegna þessi líffæri í meltingu? Hvað heita rásirnar sem gallið og brissafinn fara eftir?
• Þekkja skiptingu smáþarma í duodenum, jejunum og ileum. Hvernig er innri gerð þarmatotna? Hvert er hlutverk smáþarma í meltingu?
• Þekkja helstu meltingarensímin, vita hvar þau myndast og hvaða fæðuefnum þau sundra (tafla bls. 505 /). Hér er allt um meltingu kolvetna
• Þekkja byggingu og hlutverk digurgirnis í meltingu. (bls. 506-508 / 533-34)
• Geta gert grein fyrir meltingarskeiðunum þrem og hvernig þeim er stjórnað af staðbundnum þáttum, taugum og hormónum (508-510 /534-36 ).
• Hér er kennsluvefur um meltingarkerfið. Hér er skemmtilegur spurningaleikur um meltingu.
• Ekki þarf að lesa um meltingarsjúkdóma

Latneskur orðalisti úr 19. kafla

digestio melting

tunica mucosa: slíma:

lamina epithelialis þekjuþynna

lamina propria bandvefjarþynna

lamina muscularis mucosae vöðvaþynna

tela submucosa slímhúðarbeður

tunica muscularis vöðvahjúpur

tunica serosa: úthjúpur/hála:

mesenterium garnahengi

mesocolon ristilhengi

peritoneum lífhimna

cavum oris munnhol

dentes tennur

lingua tunga

glandula parotis vangakirtill

gld. submandibularis kjálkabarðskirtill

gld. sublingualis tungudalskirtill

pharynx: kok:

oropharynx munnkok

nasopharynx nefkok

laryngopharynx barkakok

oesophagus vélinda

gaster/ventriculus: magi:

pars cardiaca munnahluti

fundus magabotn

corpus magabolur

pars pylorica portvarðarhluti

pylorus portvörður

intestinum tenue smáþarmar:

duodenum skeifugörn

ásgörn jejunum

dausgörn ileum

intestinum crassum digurgirni :

colon ristill

coecum botnristill

appendix vermiformis botnlangi

colon ascendens risristill

colon transversum þverristill

colon descendens fallristill

rectum endaþarmur

anus endaþarmsop

pancreas briskirtill

ductus pancreaticus brisrás

hepar lifur

lobus hepatis lifrarblað

ductus hepaticus communis lifrarsamrás

vesica fellea gallblaðra

ductus cysticus gallblöðrugangur

ductus choledochus gallrás

papilla duodeni major stóra skeifugarnatota