Líffćra- og lífeđlisfrćđi 203
Eftir ađ hafa lesiđ
14.
kafla átt
ţú ađ: (skáletruđ blađsíđutöl
visa til 8. útgáfu)
ˇ
Ţekkja margţćtt hlutverk blóđs í líkamanum (bls. 358
/ 379)
ˇ
Ţekkja eđliseinkenni
heilblóđs (physical caracteristics)
(bls. 358 / 378)
ˇ
Ţekkja samsetningu
heilblóđs (plasma + frumur)
og hlutföll (bls. 358 / 378)
ˇ
Geta útskýrt samsetningu blóđvökva
(plasma). Hver
er munurinn á plasma og serum? Hvernig viđhalda blóđpróteinin osmótískum ţrýstingi í blóđi
ˇ
Ţekkja megingerđir
blóđkorna, vita hvar ţau myndast, ţekkja
einkenni ţeirra og hlutverk (í grófum
dráttum). Ath. hlutfall
og fjölda mismunandi gerđa blóđkorna (mynd 14.1 og 14.2 ).
Á ţessari íslensku wikisíđu eru góđar myndir
og upplýsingar um hvít blóđkorn
ˇ
Vita
hvađa hlutverki hemoglóbín
(blóđrauđi) gegnir. Hvernig bregst líkaminn viđ lćkkuđum súrefnisstyrk í blóđi? (fig. 14.4)
ˇ Geta útskýrt ţau ferli sem hindra blóđtap úr líkamanum (hemostasis
). Hvernig koma blóđflögurnar ţar viđ sögu? (bls. 366-368 / 386-388). Á vísindavefnum er blóđstorknun gerđ góđ skilˇ
Vita
á hverju ABO og Rhesus blóđflokkakerfin grundvallast. Hvađ gerist ef manni
í blóđflokki A er gefiđ blóđ úr
blóđflokki B og af hverju? Hver er munurinn á antibody (mótefni) og antigen (mótefnavaki)? Hér er skemmtilegur blóđflokkaleikur. 369-370
/ 389-392
ˇ
Á
heimasíđu Blóđbankans er heilmikill fróđleikur um blóđ og hér er ein góđ gagnvirk
síđa. Á heimasíđu kennslubókarinnar eru upplýsingar um hvađa ţćttir eru mćldir
í blóđprufum
Ekki er
nauđsynlegt ađ lesa um blóđsjúkdóma á bls. 372-373 / 392-393).
Latneskur orđalisti úr 14. kafla
haema blóđ
plasma blóđvökvi
serum blóđvatn (=blóđvökvi án storkupróteina)
haemoglobin blóđrauđi
erythrocyte rautt blóđkorn
leucocyte hvítt blóđkorn
granuloocyte kornfruma
agranulocyte kornleysingi
neutrophil ósćkin blóđkorn
eosinphil sýrusćkin blóđkorn
basophil basasćkin blóđkorn
monocyte einkirningur (hnattkjarna átfruma)
lymphocyt eitilfruma
thrombocyte blóđflögur
anaemia blóđleysi
haematocrit hlutfall rauđkorna í heilblóđi