Líffæra- og lífeðlisfræði 103

Fjölbrautaskólinn við Ármúla Skáletruð blaðsíðutöl vísa til 8. útg.kennslubókar

Eftir að hafa lesið 6. kafla í Tortora átt þú að:

• Þekkja hlutverk beinakerfis í líkamanum (bls. 119 / 125)
• Geta flokkað bein í fjóra flokka (löng, flöt, stutt, óregluleg) (bls. 119 / 125)
• Geta lýst byggingu á löngu beini og nefnt hluta þess (bls. 120-121 / 125-7)
• Þekkja muninn á vefjagerð þétts beins og frauðbeins (bls. 121-123 / 127-9)
• Þekkja tvær gerðir beinmyndunar (þ.e.út frá bandvef og brjóski), en ekki þarf að kunna mismunandi stig hennar (bls. 123-125 / 129-32)
• Vita hvaða þættir eru nauðsynlegir fyrir viðhald beina (tafla 6.1) og þekkja hormónastjórnun á kalkvægi líkamans (bls. 127-128 / 133).
• Þekkja skiptingu beinagrindar í ásgrind (skeleton axiale) og limagrind (skeleton appendiculare) vita hvaða bein tilheyra hvorum hluta (bls. 130 / 135-7). Kunna latnesk heiti beina og beinhluta skv. neðangreindum orðalista
• Þekkja höfuðbeinin og skiptingu þeirra í kúpu- og andlitsbein. Hvaða bein eru pöruð og hvaða bein eru stök? (bls. 131-139 / 137-146). Hér er fín gagnvirk síða um höfuðkúpuna
• Þekkja megineinkenni í byggingu hryggjarliða. Þekkja svæðaskiptingu hryggsins og einkenni hvers svæðis (bls. 139-144 / 146-52). Hér er vefsíða um hrygginn
• Vita hvaða bein mynda brjóstgrindina og hvaða hlutverki hún gegnir í líkamanum (bls. 144-145 / 153-4)
• Þekkja bein axlargrindar og hlutverk hennar (bls. 139 / 154-5)
• Þekkja bein efri útlima og vita hvernig þau tengjast (bls. 146-49 / 155-8 )
• Vita hvaða hlutverki mjaðmargrindin gegnir og hvaða bein mynda hana. Hver er helsti munurinn á mjaðmargrind karla og kvenna? (bls. 149-151 / 159-60)
• Þekkja bein neðri útlima og afstöðu þeirra hvers til annars (bls. 151-154 /160-66)
• Þessi hluti af inner body vefsíðunni fjallar um bein og þessi er alveg frábær.

Orðalisti úr 6. kafla

Beinhlutar:

Diaphysis beinleggur

Epiphysis beinkast

Metaphysis beinfalur

Periosteum beinhimna

Endosteum beinþel

A. ÁSGRIND (skeleton axiale)

Höfuðkúpa (cranium)

Kúpubein: os frontale ennisbein

os parietale hvirfilbein

os temporale gagnaugabein

os occipitale: hnakkabein:

foramen magnum mænugat

os sphenoidale fleygbein

os ethmoidale sáldbein

Andlitsbein: os nasale nefbein

maxilla efri kjálki

os zygomaticum kinnbein

mandibula neðri kjálki

os lacrimale tárabein

os palatinum gómbein

concha nasalis inferior neðri nefaða / nefskel

vomer plógbein

Annað: orbita augntótt

sinus paranasales afholur nefs

sutura beinsaumur

fonticulus/fontanelle hausamót

os hyoideum tungubein

Hryggur (columna vertebralis)

vertebra hryggjarliður

foramen vertebrale liðgat

vertebrae cervicales hálsliðir

atlas banakringla

axis standliður

vertebrae thoracicae brjóstliðir

vertebrae lumbales lendarliðir

os sacrum spjaldbein

coccyx rófubein

Brjóstkassi (thorax)

costa rifbein

sternum bringubein

processus xiphoideus flagbrjósk

B. LIMAGRIND (skeleton appendiculare)

Efri limagrind

Axlargrind (cinguli membri superioris):

scapula herðablað

spina scapulae herðakambur

processus coracoideus krummahyrna

acromion axlarhyrna

clavicula viðbein

Upparmur (brachium):

humerus upparmleggur

Framarmur (antebrachium) :

radius sveif

ulna öln

Hönd (manus): ossa carpi úlnliðsbein

ossa metacarpi miðhandarbein

phalanges manus fingurkjúkur

Neðri limagrind

Mjaðmargrind (pelvis):

os coxae mjaðmarbein

os ilium mjaðmarspaði

crista iliaca mjaðmarkambur

os ischii setbein

os pubis lífbein

foramen obturatum mjaðmarauga

Læri (femur): femur lærleggur

trochanter major stóra lærhnúta

Leggur (crus): tibia sköflungur

fibula dálkur

patella hnéskel

Fótur (pes): ossa tarsi háristarbein/ökklabein

calcaneus hælbein

talus vala

ossa metatarsi framristarbein

phalanges pedes tákjúkur