Líffæra- og lífeðlisfræði 103

Fjölbrautaskólinn við Ármúla

Eftir að hafa lesið 10. kafla í Tortora átt þú að:

Skáletruð blaðsíðutöl visa til 7. útgáfu kennslubókar

• Þekkja himnurnar sem liggja utan við heila og mænu (bls. 243 / 256)
• Geta gert grein fyrir byggingu mænunnar (bls. 243-247 / 256-259).
• Geta gert grein fyrir mænutaugunum og þeim flækjum (plexusum) sem þær mynda (bls. 246-7 / 259-60)
• Geta gert grein fyrir hlutverki mænunnar (bls. 247-8 / 260) og þekkja einföld mænuviðbrögð (hér er útskýring á sársaukaviðbragði)
• Þekkja skiptingu heilans í heilastofn (brain stem), milliheila (diencephalon), hvelaheila (cerebrum) og hnykil (cerebellum). (Hér er flottur gagnvirkur heilavefur í þrívídd)
• Þekkja hugtakið blóð-heila hemill (blood-brain barrier) (bls. 250 / 263)
• Vita hvert hlutverk heila- og mænuvökva er, hvar hann er myndaður og staðsettur og hvar hann frásogast aftur út í blóðið (bls. 250 / 263)
• Þekkja skiptingu heilastofns í mænukylfu, brú og miðheila og vita hvaða hlutverki þessir heilahlutar gegna (bls. 250-253 / 263-267)
• Vita hvað hlutverki dreifin (reticular formation) gegnir (bls. 253 / 266-7)
• Þekkja skiptingu milliheilans (diencephalon) í stúku og undirstúku og vita hvaða starfsemi á sér stað í þessum heilahlutum (bls. 254-255 / 267-268)
• Þekkja byggingu og starfsemi hnykils (cerebellum) (bls. 255 / 268)
• Þekkja skiptingu hvelaheilans í heilabörk (cortex) og kjarna (af kjörnunum á að þekkja hlutverk basal ganglia)
• Vita hvaða hlutverki limbíska kerfið gegnir (bls. 270)
• Þekkja skiptingu heilabarkar í blöð (lóbusa) (bls. 255 / 271-272) og þekkja hvaða starfsemi tengist hverju blaði (bls. 262-3 / 258-259)
• Vita hver helsti munurinn er á hægra og vinstra heilahveli. Athugaðu hvort hvelið er ríkjandi hjá þér?
• Hér er góður kennsluvefur um heilann
• Vita að 12 pör heilatauga tengjast heilanum, en ekki þarf að kunna frekari skil á þeim nema vagus tauginni (heilataug númer X)

Latneskur orðalisti úr 10. kafla

Medulla spinalis mæna

Meninges heilahimnur

Dura mater heilabast

Arachnoidea heilaskúm

Pia mater heilareifar

Cauda equina mænutagl

Nervi spinales mænutaugar

nn.cervicales hálstaugar

nn.thoracicae brjósttaugar

nn.lumbales lendartaugar

nn.sacrales spjaldtaugar

n.coccygeus rófutaug

Mænutaugaflækjur:

plexus cervicalis hálsflækja

plexus brachialis upparmsflækja

plexus lumbalis lendarflækja

plexus sacralis spjaldflækja

Encephalon heili

Medulla oblongata mænukylfa

Pons brú

Mesencephalon miðheili

Diencephalon: milliheili:

Thalamus stúka

Hypothalmus undirstúka

Cerebrum hjarni

Corpus callosum hvelatengsl

Cortex cerebri heilabörkur

Sulcus skora

Fissura djúp skora

Sulcus centralis miðjuskor

Gyrus felling

Lobus frontalis enniblað

Lobus temporalis gagnaugablað

Lobus parietalis hvirfilblað

Lobus occipitalis hnakkablað

Cerebellum hnykill (litli heili)

Nervi craniales: heilataugar:

n.vagus flökkutaug (X. heilataugin)