|
Í s l e n s k a 1 0 2
Haustönn
2019
Föstudaginn
1.des.
kl.
9.00 – 10.30
|
|
Prófið sjálft er 11 bls. auk forsíðu.
Lesið vandlega öll fyrirmæli áður en þið byrjið að svara
spurningunum.
Munið
að vanda frágang og hafið í heiðri stafsetningar- og málfarsreglur svo að
hver setning komi þekkingu ykkar til skila. Munið að rökstyðja svörin og hafa þau
skýr.
|
|
Vægi
lokaprófs
Annareinkunn
(ritun og skáldsaga)
Lokaeinkunn
|
70
%
30
%
100
%
|
___________
___________
___________
|
|
Krossaspurningar
(30)
|
1.
2.
1. Af hverju fór heimilisfólkið í Arnarfelli, pabbi
Þráins, Þura og amma hans, ekki með Þráni og systur hans í veisluna í
Mjóanesi?
a ( ) þau voru í Reykjavík
b ( ) þau voru öll með inflúensu
c ( ) þau voru upptekin við sauðburðinn
d ( ) þau voru of heimakær.
2. Hvað er sögumaður?
a ( ) Sögumaður er stundum ein af
persónum frásagnar, stundum einhver utan sögunnar
b ( )
Sögumaður er sá sem les upp söguna fyrir áheyrendur
c ( ) Sögumaður er ein af persónum
frásagnarinnar
d ( ) Sögumaður er alltaf sá sem
ritaði söguna og segir frá í fyrstu persónu.
3. Hvað er ljóðmælandi?
a ( )
Ljóðmælandi stendur utan frásagnarinnar og stígur inn í ljóðið þegar honum
finnst tími til kominn
b ( )
Ljóðmælandi er innbyggð persóna í ljóðinu sem mælir ljóðið fram
c ( ) Ljóðmælandi er sá sem talar um
sjálfan sig í ljóðinu
d ( ) Ljóðmælandi er höfundur
ljóðsins.
8. Alvitur sögumaður er
a ( ) sá sem er ein af persónum
sögunnar
b ( ) sá sem stendur fyrir utan og
ofan frásögnina og sýnir í huga allra persóna eftir því sem honum sýnist.
c ( ) sá sem lýsir aðeins því sem
hægt væri að rannsaka, sjá eða heyra í sögunni
d ( ) sá sem talar í fyrstu persónu,
,,ég" í sögunni.
9. Þegar sögumaður lýsir aðeins því sem hægt væri að
rannsaka, sjá eða heyra og stendur fyrir utan eða ofan frásögnina, þá er
það kallað
a ( ) alvitur sögumaður
b ( ) hlutlægt sjónarhorn
c ( ) fyrstu persónu frásögn
d ( ) rannsakandi sögumaður.
10. Ytri tími er
a ( )
sá tími sem frásögnin gerist á
b ( ) tími
sem líður frá inngangi að meginmáli
c ( ) sá tími sem líður í textanum
d ( ) þegar
sögumaður hættir að tala í 3.persónu og breytir yfir í 1. persónu frásögn.
11. Tíminn sem líður í textanum er kallaður
a ( )
ytri tími
b. ( )
matartími
c
( ) innri
tími
b. ( ) sögutími.
16. Dramatík er
a
( ) ferskeytlur
(vísur)
b ( ) grísk harmkvæði
c ( ) samtöl (leikrit)
d ( ) tilfinningar eða hughrif
(ljóð).
17. Þegar höfundur kemur tilfinningum eða hughrifum á
framfæri án þess að um frásögn af atburðum sé að ræða (ljóð) þá er það
kallað
a
( ) lýrík
b ( ) epík
c ( ) dramatík
d ( ) pólitík.
18. ,,Fjórðungi bregður til fósturs" þýðir
a ( )
að hver manneskja sé að 1/4 sett saman úr uppeldi sínu
b ( ) að
fjórum manneskjum bregði við að sjá fóstur
c
( ) að
hver manneskja sé fóstruð fram til 25 ára aldurs
d ( ) að hver
manneskja sé að 1/4 sett saman úr litningum föður.
19. Í
ferskeytlu er meðal annars
a ( ) fjórir
bragliðir í 1. og 3. línu en þrír bragliðir í 2. og fjórðu línu
b (
) stuðlasetning með
hefðbundnum hætti
c (
) víxlrím og stýfður liður
d (
) (Öll svörin
að ofan eru rétt).
20. Merktu við karlrím.
a ( ) Bjarni
- Árni
b ( ) Sif - tif
c ( ) fram -
rann
d ( ) kvæðunum – fræðunum.
25. Ein þekktasta sonnetta sem ort hefur verið á íslensku er Ég bið að
heilsa eftir Jónas Hallgrímsson. Hún byrjar svona:
Nú andar suðrið sæla vindum þýðum,
á sjónum allar bárur smáar rísa
og flykkjast heim að fögru landi_______
að fósturjarðar minnar strönd og hlíðum.
Hvaða rímorð vantar í eyðuna?
a ( ) Dísa
b ( ) ýsa
c ( ) ísa
d ( ) skvísa.
26. Í endurminningum sínum segir Viktoría Bjarnadóttir m.a.: “Mig
skorti sannarlega ekki sjálfstraustið í bernsku. Ég áleit að ég væri
fjarska........., því farið var að kenna mér dönsku þegar ég var sjö ára.”
Hvað áleit Viktoría um sjálfa sig? Að hún væri
a ( ) myndarleg
b ( ) stór eftir aldri
c ( ) gáfuð
d ( ) vinsæl.
27. Oddný Eir Ævarsdóttir segir í bók sinni Opnun kryppunnar: “Það er
ógleymanleg reynsla að vera dæmdur ... í fyrsta sinn. Mér hlotnaðist sá
heiður í tungumálaskólanum í París,...”
Hvaða lýsingarorð á þarna við?
a ( )
gáfaður
b ( )
fallegur
c ( )
vinsæll
d ( )
heimskur.
|
4. Morgunninn birtist
eins og gjöf
Hvaða orð mynda samanburðinn?
a ( ) gjöf
b ( ) eins og
c ( ) Morgunninn
d ( ) birtist
5. Móðirin leit barn sitt
ástaraugum
gaf því gælunöfn
og hlustaði eftir andardrætti þess
um nætur
(Þóra Jónsdóttir. Við vögguna)
Ofangreint ljóð er dæmi um
a ( ) líkingu
b ( ) þegar móðir er notuð sem
kenniliður og barn sem myndliður
c ( ) beina mynd
d ( )
dramatík.
6. Síminn hrópar á mig hárri röddu
Þetta er dæmi um
a ( ) persónugervingu
b ( ) myndhverfingu
c ( ) líkingu
d ( ) túlkun.
7. Hár þitt
sólskinið á öræfum vetrarins
Þetta er dæmi um
a ( )
líkingu
b ( ) persónugervingu
c ( )
myndhverfingu
d ( ) beina mynd..
12. Og hvítir armar birtust og hjartað brann af gleði
Hvað þýðir „hvítir armar?“
a ( )
höfundur notar persónugervingu. „Hvítir armar" er stúlka
b ( ) skáldið
segir frá feimni sinni. „Hvítir armar" er myndliður fyrir feimnina
c (
) skáldið notar beina mynd af því þegar
hann var staddur á sólaströnd án sólolíu. "Hjartað brann" er
myndhverfing fyrir sterka sólargeisla
d. ( ) skáldið
notar hluta í stað heildar. „Hvítir armar" er stúlka.
13. - U
Hvað táknar þetta(- u) í ljóðagreiningu?
a ( )
broskarl (smiley)
b ( ) þrílið
c ( )
forlið
d (
) braglið.
14. Stúfur er
a ( )
stakt áhersluþungt atkvæði fremst í ljóðlínu
b ( ) einn
bragliður með létt og þungt atkvæði
c
( ) stakt
áhersluþungt atkvæði aftast í ljóðlínu
d ( ) myndmál
í íslenskum kveðskap.
15. Innri tími í kaflanum Veisla úr Einhvers
konar ég er
a ( )
eitt síðdegi
b ( ) árið 1950
c ( )
ein fermingarveisla
d ( ) átta blaðsíður að lengd.
21. má
fá
laga
naga
Þetta er dæmi um
a ( )
langrím
b ( ) víxlrím
c
( )
runurím
d ( )
stýft rím.
22. Rím sem
er:
frekt
falla
sekt
alla
er kallað
a ( )
víxlrím
b ( ) stýft
rím
c ( )
stafarím
d ( ) runurím.
23. Þó að hríðir hafi mig
heim af víði borið
lék ég tíðast létt við þig
ljóð um blíða vorið.
Ljóðið hér að ofan er dæmi um
a ( ) hefðbundna ferskeytlu
b ( ) stafhendu
c ( ) samhendu
d ( ) hringhendu.
24. Kofinn minn stendur
uppvið rætur Víðifjalls.
Þú kemur þangað,
ef þú vilt, og finnur mig.
Það vex mura við hliðið.
Hvað heitir þessi bragarháttur?
a ( )
ferskeytla
b ( ) kalle anka
c ( ) sonnetta
d ( ) tanka.
28. Í dagbókarbroti eftir 17
ára stelpu sem birt er í Íslensku eitt
segir m.a.: “Ég hitti G og ég held að hann sé eitthvað fúll við mig en þá
er það hans probbi. Svo fór ég heim að passa
........ ........ , bróður minn.”
Hvaða orð vantar í eyðurnar ( tvö orð ):
a ( ) elsku besta
b ( ) vesalings litla
c ( ) litla svínið
d ( ) fallega hrekkjótta.
29. Í bókmenntafrásögn er alltaf sagt frá í réttri
tímaröð og það er aldrei flakkað fram og aftur í tíma.
a
( ) rétt
b ( ) rangt
30. Lýriskir kaflar geta komið fram í
skáldsögum.
a ( )
satt
b ( ) ósatt
|
1. Lestu þessar tvær efnisgreinar. Útskýrðu
lykilorð/lykilatriði í hvorri efnisgrein. (4)
Jólaeplin koma í desember. Þau koma með
strandferðarskipi að sunnan og
fréttin fer um bæinn eins og eldur í
sinu. Sjálf hátíðin byrjar þegar pabbi
ber eplakassann upp brekkuna. Hann setur kassann niður í innri kjallaranum
og við krakkarnir stöndum í hring.
Þetta
er aflangur trékassi með skilrúmi í miðjunni. Hvert einasta epli
er vafið inn í bréf. Ilmurinn er engu líkur.
Kristín
Steinsdóttir. Sól sest að morgni. 2004.
2. Breyttu málsgreinunum úr beinni ræðu í óbeina ræðu.
„Reyndar geri ég ekki neitt rosalega mikið til að halda mér í formi,“
segir Maríanna. (2)
„Þá var ekkert um annað að ræða en að koma sér í form, til þess að maður
geti
gert það sem leikstjórinn krefst af manni,“ segir Maríanna og
hlær. (2)
- Vagninn kom
siglandi eftir farvegi götunnar og hinn geðstirði Karon
ferjaði
sálirnar
áfram eftir að þær höfðu framvísað
smápeningum eða tekið út úr sér
strætómiða.
Skuggar skutust yfir
torgið og Menntaskólinn gnæfði eins og höll Hadesar.
Millistéttin hefur tekið
okkur með áhlaupi, sagði Högni yfirkennari og horfði
þungbúinn á nemendurna flæða upp skólabrúna.
Finndu dæmi um eftirfarandi í textanum hér að ofan. (6)
a)
Persónugervingu_________________________________________________
b)
Líkingu________________________________________________________
c) Vísun, í hvað er vísað? ___________________________________________
___________________________________________________
4. Hvað nefnast eftirfarandi
stílbrögð? (4)
a) Mig dreymir, dreymir
dýrð hins liðna
dags______________________
b) Fjör kenni oss eldurinn, frostið oss herði_______________________
- Ljóðgreining
III HEILASLETTA
Sjálfseyðingarhvöt
er kraftmikið orð
yfir leti.
Það krefst aga
að taka slaginn hvern dag,
gefa skít í tilgangsleysi heimsins
og berjast eins og hundur
fyrir því að vera til
finna til
vakna til
lífsins
hvern morgun
degi eldri
en í gær.
Líttu framan í heiminn
fremur en andlitið í speglinum
og segðu við sjálfan þig:
„Ég er haldinn sjálfssköpunarhvöt
og í dag mun ég vinna.“
a) Finndu endurtekningar og andstæður í ljóðinu. (2)
b) Hvert er efni ljóðsins? (4)
- Veldu eitt
eftirtalinna orða (talmál, ritmál, rúnir, latneskt stafróf) sem eiga
við
fullyrðingarnar tvær hér á eftir? (2)
Oftast tiltölulega óformlegt en getur verið með ýmsu móti
___________________
Íslendingar kynntust því snemma á 12. öld
______________________________
6. Nokkrir textar í Íslensku eitt
fjalla um skólagöngu fyrr og nú. Hvað
hefur breyst mest
á síðustu áratugum að þínu mati?
(4)
7. Ég var 17 ára og fannst ég vera lúðulaki. Ég var í 1. bekk . Ég var væskill.
Ég var með bólur. Andlitið á mér var hrjóstugra en Vestfjarðakjálkinn.
Þegar ég talaði kom brak.
Er þessi lýsing huglæg eða hlutlæg?
Rökstyddu svarið. (3)
8. Útskýrðu í stuttu máli eftirfarandi hugtök:
a)
Alvitur sögumaður (1)
b)Ytri tími (1)
d) Dramatík (1)
9.
a) Gerðu grein fyrir ríminu í eftirfarandi vísu (
erindi ). Strikaðu undir rímið og
gerðu stuttlega grein fyrir því (-
hvers konar rím er um að ræða? ): (4)
Dreifist skíma, dagur flýr, _______________________
dúra tími greiðist, _______________________
svefn og gríma geðið lýr, _______________________
gaulið rímu leiðist. _______________________
b) Hverjir eru ljóðstafirnir í
vísunni (erindinu)? Dragðu hringi um þá og segðu
hvað ljóðstafirnir heita (tvö
hugtök): (4)
10. Túlkaðu eftirfarandi ljóð; greindu frá innihaldi þess; hvað er
ljóðmælandinn
að fjalla um?
|
GÖMUL FLÍK
Hamingjan
getur orðið svo
hversdagsleg
að við köstum henni frá okkur
eins og notaðri flík
og fáum okkur nýja
seinna
þegar nýju fötin þrengja að
þá hugsum við með söknuði
um gamla flík
fékk hana
kannski
einhver annar
var henni hent
eða hangir hún enn inni í skáp
og bíður
eftir okkur.
a) Hvernig er (skýrðu) myndmál ljóðsins? (2)
b) Túlkun á ljóðinu (4)
|
Ritunarverkefni
(20)
Veldu
annað hvort A eða B
A) Í sögunni um Sölku Völku eftir Halldór Laxness
ræður söguhetjan sig í vinnu
aðeins ellefu ára gömul. Settu þig í spor hennar og skrifaðu móðurinni bréf
þar sem
þú lætur í
ljós vanþóknun á framkomu hennar gagnvart dótturinni.
Bréfið á
að vera fimm efnisgreinar og fylgja að öllu leyti hefðbundinni uppsetningu
bréfa.
B) Pilturinn í frásögn
Jóns Kalmans Stefánssonar fer út á flugvöll með ömmu sinni og afa.
Í lok frásagnarinnar er hann settur í farbann.Settu
þig í spor hans og skrifaðu dagbókarbrot
um upplifun hans þennan dag og þá sérstaklega hvað varðar samskipti hans og
systur hans.
Hafðu dagbókarskrifin fimm efnisgreinar.
Gangi
ykkur vel!
Atli
Rafn, Ásta Björk, Una Þóra og Úlfar Snær
|