Goðsagnir um sköpunina skýra uppruna jarðar og alheims. Sem dæmi verða hér teknar indverskar goðsagnir. Þær eru ferns konar:

• Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir, að vatn hafi verið til í upphafi, hið fyrsta haf, og úr því reis jörðin.

• Í öðru lagi, að heimurinn sé skapaður af líkama hinnar fyrstu veru, Purusha, sem var drepin; síðar talin fyrsta fórnin.

• Í þriðja lagi, að heimurinn sé óræð heild með tvær hliðar, upphaf og endi, þannig sé það og hafi alltaf verið.

• Í fjórða lagi að himinn og jörð hafi verið eining, uns guðdómurinn skildi þau að.

Sköpunin er síðan skýrð í goðsögnum.

Samkvæmt heimildum virðast tvær goðsagnir hafa lifað á víkingaöld um sköpun jarðarinnar. Í Völuspá lyfta goðin jörð úr hafi:

Snorri segir í Eddu, að jörðin hafi verið sköpuð úr hinni fyrstu veru, Ými. Óðinn og bræður hans tveir tóku Ými

og fluttu í mitt Ginnungagap og gerðu af honum jörðina, af blóði hans sæinn og vötnin. Jörðin var gjör af holdinu, en björgin af beinunum. Grjót og urðir gerðu þeir af tönnum og jöxlum og af þeim beinum er brotin voru. ... Af því blóði er úr sárum rann og laust fór, þar af gerðu þeir sjá þann er þeir gyrtu, og festu saman jörðina og lögðu þann sjá í hring utan um hana, og mun það flestum manni ófæra þykja að komast þar yfir. ... Tóku þeir og haus hans og gerðu þar af himin og settu hann upp yfir jörðina með fjórum skautum og undir hvert horn settu þeir dverg. Þeir heita svo: Austri, Vestri, Norðri, Suðri.

Þá tóku þeir síur og gneista þá er lausir fóru og kastað hafði úr Múspellsheimi og settu á miðjan Ginnungahimin, bæði ofan og neðan til að lýsa himin og jörð. Þeir gáfu staðar öllum eldingum, sumum á himni, sumar fóru lausar undir himni, og settu þó þeim stað og sköpuðu göngu þeim. Svo er sagt í fornum vísindum að þaðan af voru dægur greind og áratal. ...

Um skipan jarðar segir Snorri svo:

Hún er kringlótt utan og þar utan um liggur hinn djúpi sjár, og með þeirri sjávarströndu gáfu þeir lönd til byggðar jötna ættum. En fyrir innan á jörðunni gerðu þeir borg umhverfis heim fyrir ófriði jötna, en til þeirrar borgar höfðu þeir brár Ýmis jötuns og kölluðu þá borg Miðgarð. Þeir tóku og heila hans og köstuðu í loft og gerðu af skýin. ...

Nafnið Ýmir er samstofna orðum í fornindversku og fornpersnesku og merkir tvíburi eða tvíkynja vera, enda kemur það heim og saman við Ými Snorra, sem getur af sér afkvæmi. Ýmir er ættfaðir jötna og guða, af einni frumveru eru vaxnir höfuðandstæðingar: þeir sem skapa heiminn úr hinni fyrstu veru og þeir sem leitast við að tortíma sköpuninni:

Ginnungagap merkir hið mikla tóm, hið gínandi tóm. Ekkert var til - og þó. Í norðri var Niflheimur og þar ríkti kuldi, í suðri var Múspellsheimur, og þar var hlýtt:

Og þá er mættist hrímin og blær hitans, svo að bráðnaði og draup, og af þeim kvikudropum kviknaði með krafti þess er til sendi hitann og varð manns líkandi og var sá nefndur Ýmir, en hrímþursar kalla hann Aurgelmi, og eru þaðan komnar ættir hrímþursa. ...

Hann er illur og allir hans ættmenn, þá köllum vér hrímþursa. Og svo er sagt að þá er hann svaf fékk hann sveita. Þá óx undir vinstri hönd honum maður og kona, og annar fótur hans gat son við öðrum. En þaðan af komu ættir, það eru hrímþursar. ...

Næst var það þá er hrímið draup að þar varð af kýr sú er Auðhumla hét, en fjórar mjólkár runnu úr spenum hennar, og fæddi hún Ými. ...

Hún sleikti hrímsteinana er saltir voru. Og hinn fyrsta dag er hún sleikti steina kom úr steininum að kveldi mannshár, annan dag mannshöfuð, þriðja dag var þar allur maður. Sá er nefndur Búri. Hann var fagur álitum, mikill og máttugur. Hann gat son þann er Bor hét, hann fékk þeirrar konu er Bestla hét, dóttir Bölþorns jötuns, og fengu þau þrjá sonu. Hét einn Óðinn, annar Vili, þriðji Vé.

Kýrin Auðhumla á sér hliðstæðu í íranskri goðafræði. Hún er tákn fyrir frjósemina, og nafn hennar merkir hin mjólkurríka kollótta kýr. Fjórar mjólkurár renna úr spenum hennar. Slíkar hugmyndir eru algengar og tengjast fjórum höfuðáttum. Kýr eru nátengdar frjósemisgyðjum í mörgum trúarbrögðum.

Auðhumla sleikir hrímsteina, og úr þeim vex á þremur dögum ættfaðir guða, Búri, en nafnið getur þýtt sá sem eignast afkvæmi eða son. Það hæfir ágætlega, því að sonur Búra er Bor, en það kann að vera tvímynd af bur, sonur. Bor á Bestlu fyrir konu, en uppruni þess nafns er óvís. Hún er jötnaættar. Synir þeirra eru Óðinn, Vili og Vé skv. Eddu, en í Völuspá heita þeir Óðinn, Lóður og Hænir. Þeir drepa Ými, sundra honum og skapa himinn og jörð, vötn og úthaf, kletta, klungur og gróður. Þeir gefa líf hinum fyrstu mönnum og koma reglu á tímatal með því að marka sól og tungli ákveðna leið um himinhvolfið.

Guðir og menn lifðu í alsælu þangað til þrjár öflugar þursameyjar komu til sögunnar, en það eru líklega örlaganornirnar. Veröld, guðum og mönnum voru lögð örlög, og undan þeim verður ekki vikist. Ei að síður reyndu guðir hvað þeir gátu til þess að breyta framvindu örlaganna; þeir létu m.a. dverga smíða kjörgripi og móta menn úr jörðu. En örlögum verður ekki breytt, þess vegna arkar veröld sína mörkuðu braut.