Íslenska

Ísl 102 • Ísl 103 Ísl 202 Ísl 203



 

Bókmenntafræðihugtök
Sjónarhorn
Tími
Umhverfi
Persónur
Þema
Boðskapur og hneigð

© Kristinn Kristjánsson
2. útg. maí 2002
1. útg. sept. 2000

Umhverfi

Margar leiðir eru til að lýsa umhverfi og tíma í sögu. Höfundur getur sagt beint frá því hvenær saga gerist og hvað einkennir umhverfið eða látið það birtast í ummælum persóna eða störfum.

Umhverfi getur verið margs konar og það fer eftir sögu á hvað er lögð áhersla. Í sumum sögum skiptir náttúran mestu máli, öðrum borgarbragur. Í sumum sögum er lögð áhersla á félagslegar aðstæður persóna, í öðrum menningarlegt umhverfi. Í sumum sögum skipta heimsatburðir miklu máli, í öðrum lifir fólk í einangruðum samfélögum.

Í Hálfu andliti (Spegill, spegill …) er nákvæm lýsing á herbergi Erlu. Hvað segir það sem er í herberginu okkur um Erlu?

Umhverfi breytist með tímanum. Í sveitasamfélagi er umhverfið annað en í borgarsamfélagi. Þórbergur Þórðarson (Rökkuróperan í Ég vildi ég væri) leikur sér að kjúkum og völum en nútímabarnið að Lego og tölvuleikjum. Þórbergur sem barn við leik líkir eftir sveitasamfélaginu þar sem sauðfjárbúskapur er mest áberandi en nútímabarnið endurgerir veröld bíla og véla.

Sagan af Korku (Við Urðarbrunn) gerist í fjarlægri fortíð. Hvað er frábrugðið okkar tíma? Í hvernig húsnæði býr fólk? Hvernig er það klætt? Hver eru réttindi manna? Skiptir máli af hvaða stétt fólk er? Hvað einkennir náttúruna? Hefur náttúran áhrif á líf manna? Geta allir valið sér besta landsvæðið til búsetu? Er munur á fyrri og síðari heimkynnum Korku á Íslandi? Hvað er öðruvísi í Danmörku?